Welsh icon Cerys Matthews honours Caerphilly volunteer who saved local community landmark with major award

Cyflwynwyd y wobr i Katherine Hughes gan y cerddor, awdures a darlledwraig, Cerys Matthews MBE, wedi’r cyhoeddiad ei bod wedi ennill y categori Cymunedau ac Elusennau i’r DU gyfan o fewn Gwobrau’r Loteri Genedlaethol 2021.

Mae Gwobrau’r Loteri Genedlaethol yn dathlu’r bobl a’r sefydliadau ysbrydoledig ar draws y DU sydd wedi gwneud pethau anhygoel gydag arian Y Loteri Genedlaethol.

Derbyniwyd mwy na 1,500 o enwebiadau o fewn ymgyrch eleni ac mae’r panel beirniadu wedi dewis Katherine Hughes, gwirfoddolwraig ac Ysgrifenyddes Canolfan y Glowyr Caerffili (Y Miners) fel enillydd y DU am ei hymdrechion gwirfoddol diysgog ac fel un o’r grymoedd sy’n gyrru’r ymgyrch i arbed tirnod hanesyddol Canolfan y Glowyr Caerffili ar gyfer y cenedlaethau sydd i ddod yn y dyfodol.

Pan gyhoeddwyd cynlluniau i gau a dymchwel hen ysbyty’r Glowyr yng Nghaerffili 15 mlynedd yn ôl, roedd Katherine, 72, ar flaen y gad fel gwirfoddolwraig gyda grŵp cymunedol a helpodd i achub yr adeilad. Gyda’r ysbyty ar garreg ei drws, pan glywodd am y cynlluniau i’w ddymchwel, defnyddiodd ei chefndir yn gweithio fel cynllunydd tref ac ymgynghorydd datblygu cymunedol i arwain a chymryd cyfrifoldeb, gan annog y gymuned i gymryd yr awennau gyda’r adeilad.

Helpodd Katherine, sy’n byw tafliad carreg ymaith o’r Miners, i sefydlu grŵp Canolfan Glowyr Caerffili yn 2008, yn fuan wedi iddi ddod dros driniaeth ar gyfer canser. Wedi sicrhau’r brydles 99 mlynedd ar yr adeilad a gyda chefnogaeth grant o £250,000 oddi wrth Y Loteri Genedlaethol, cafodd yr adeilad ei adnewyddu a’i ailagor yn 2015. Dywedodd Katherine y byddai’n “drychineb” petai’r adeilad – lle mae cenedlaethau o deuluoedd de Cymru wedi cael eu babanod – yn cael ei ddymchwel.

Mae’n ganolfan fywiog a chwbl hygyrch i’r gymuned erbyn hyn lle y gall pobl o bob oedran a gallu cael mynediad at ystod eang o wasanaethau a gweithgareddau fforddiadwy. Mae hyn yn cynnwys calendr gorlawn o ddosbarthiadau iaith, celf, ffitrwydd, gweu, cyfrifiaduron a dawnsio, ynghyd â chynlluniau cyfeillio a gweithgareddau cymdeithasol eraill.


Heb unrhyw arwydd o roi’r gorau iddi, mae Katherine yn parhau i gymryd rhan yn weithgar fel stiward ac arweinydd grŵp gwirfoddol, ynghyd â bod yn ysgrifenyddes y ganolfan. Mae wedi helpu i ymgysylltu gyda phob oedran yn ystod y pandemig a bu hyd yn oed yn ymweld ag aelodau hŷn i ddangos iddynt sut i ddefnyddio Zoom fel y gallent gadw mewn cysylltiad.

Bydd holl enillwyr eleni, gan gynnwys Katherine, yn ennill gwobr ariannol o £3,000 ar gyfer eu sefydliad a thlws eiconig Gwobrau’r Loteri Genedlaethol.

Teithiodd Cerys Matthews i Ganolfan y Glowyr Caerffili i gyflwyno ei gwobr i Katherine Hughes. Roedd Blondel Cluff CBE, Cadeirydd Cronfa Gymunedol Y Loteri Genedlaethol wedi ymuno â hi i longyfarch Katherine ar ei champ.

Dywedodd Katherine a oedd wrth ei bodd i gael ei chyhoeddi’n enillydd: “Rwyf wedi’n syfrdanu’n llwyr ac wrth fy modd i fod wedi ennill y wobr hon. Mae cefnogaeth y Loteri Genedlaethol wedi chwarae rôl hanfodol wrth sefydlu a rhedeg y ganolfan ac mae’n rhoi pleser mawr i mi dderbyn y gydnabyddiaeth hon. Rwyf mor falch o ba mor bell ydym ni wedi dod a’r gymuned yr ydym wedi’i chreu yma. Hoffwn ymrwymo’r wobr hon i’r holl wirfoddolwyr a phobl eraill o fewn y gymuned sydd wedi gweithio’n ddiflino i achub yr adeilad ac sy’n parhau i wneud hwn yn lle arbennig fel ag y mae heddiw.”

Wrth gyflwyno ei Gwobr i Katherine, dywedodd y cerddor, awdures a’r ddarlledwraig, Cerys Matthews: “Mae’n rhoi pleser mawr i mi gyflwyno Gwobr y Loteri Genedlaethol i Katherine am ei hymdrechion gwirfoddol diysgog dros y blynyddoedd.

Mae hi’n olau sy’n llewyrchu, ac yn bencampwraig gymunedol neilltuol fel un o’r un o’r grymoedd sy’n gyrru’r ymgyrch i achub y tirnod hanesyddol hwn ar gyfer y cenedlaethau sydd i ddod yn y dyfodol.

Rwy’n siŵr fod pobl yng Nghaerffili yn arbennig o falch o’i hymdrechion anferthol. Ond hefyd hoffwn ddweud diolch i unrhyw un sy’n chwarae’r Loteri Genedlaethol: Rydych yn gwneud prosiectau fel Canolfan y Glowyr Caerffili yn bosibl – ac mae eich cefnogaeth nawr yn fwy hanfodol nag erioed.”

Dywedodd Cadeirydd Cronfa Gymunedol Y Loteri Genedlaethol, Blondel Cluff CBE: "Mae'r wobr hon yn haeddiannol iawn - mae ymgyrch Katherine i achub yr adeilad hanesyddol hwn a'i drawsnewid yn ofod bywiog i'w chymuned leol yn wirioneddol ysbrydoledig. Mae'n wylaidd bod miloedd o wirfoddolwyr ymroddedig, fel Katherine, yn gwneud pethau eithriadol gyda chyllid Y Loteri Genedlaethol ac yn cefnogi eu cymunedau i ffynnu a ffynnu ledled y DU. Y pen llanw o ran ailgylchu!"

“Diolch i chwaraewyr Y Loteri Genedlaethol, mae mwy na £30 miliwn yn mynd tuag at achosion da led led y DU pob wythnos, sydd yn ei dro yn helpu pobl fel Katherine Hughes i barhau i gyflawni gwaith anhygoel yn eu cymunedau.